Definicja SCYNTYGRAFIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO (OUN)

Co oznacza SCYNTYGRAFIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO (OUN) Badanie nazywane jest także: BADANIE IZOTOPOWE OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO Do badań izotopowych OUN zalicza się: Statyczną scyntygrafię mózgu, Tomograficzne badanie przepływu mózgowego, Angioscyntygrafię mózgową, Mielografię, Cysternografię izotopową. TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie to ocenia strukturę, a w pierwszej kolejności czynność układu nerwowego przy użyciu niewielkich dawek izotopów promieniotwórczych (radioznaczników) - technetu-99m albo, rzadziej, ksenonu-133. Rejestracji rozmieszczenia albo przepływu izotopu dokonuje się dzięki aparatów zwanych gammakamerami. W statycznej scyntygrafii mózgowia radioznacznikiem jest technet-99m w formie nadtechnecjanu, który gromadzi się w guzach mózgu i ogniskach niedokrwienia albo technet-99m połączony z kompleksem MIBI gromadzący się w guzach mózgu. W angioscyntygrafii mózgowej stosuje się technet-99m połączony z kompleksem DTPA, obrazujący przepływ krwi poprzez mózg. Tomograficzne badanie przepływu mózgowego wykonuje się przy użyciu technetu-99m połączonego z kompleksem HMPAO, obrazującego poprawny przepływ mózgowy. W ogniskach niedokrwiennych mózgu obserwuje się brak gromadzenia radioznacznika - "ognisko zimne". We wszystkich badaniach przepływu mózgowego i w statycznej scyntygrafi mózgu radioznacznik wprowadza się do krwiobiegu. W mieloscyntygrafii i cysternografii stosuje się technet-99m-DTPA podany do płynu mózgowo- rdzeniowego. Badania różnią się czasem odczytu - w mielografii, gdzie chodzi o ocenę przestrzeni płynowych kanału kręgowego, pomiar (zdjęcia) wykonuje po 4 godzinach; w cysternografii, gdzie chodzi o ocenę przestrzeni płynowych mózgu, zdjęcia rejestruje się po 6, 24 i 48 godzinach. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Techniki izotopowe w neurologii używane są przy badaniu przepływu mózgowego, ocenie struktury mózgu i patologii kanału kręgowego i krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego, w zależności od rodzaju radioznacznika i metody jego podawania. Angioscyntygrafia mózgowa i tomograficzne badanie przepływu mózgowego Badania te pozwalają na ocenę przepływu krwi poprzez łożyska naczyniowe tętnic szyjnych, przednich i środkowych tętnic mózgu (angioscyntygrafia mózgowa) i przepływu poprzez drobne naczynia mózgu, w tym również unaczynniające ośrodki podkorowe (tomograficzne badania przepływu mózgowego). Wykazują również obecność ognisk niedokrwiennych mózgu. Badanie uzupełnia się niekiedy testami farmakologicznymi, które badają wpływ leków (acetazolamid i aminofilina) na przepływ w naczyniach mózgowych. Testy farmakologiczne oceniają reaktywność krążenia mózgowego i wykrywają schowane upośledzenie przepływu mózgowego. Statyczna scyntygrafia mózgu Badanie to pozwala na różnicowanie guzów mózgu i ognisk niedokrwiennych, w tym na ocenę niejasnych diagnostycznie ognisk patologicznych odnalezionych przy użyciu badania tomokomputerowego. Mielografia i cysternografia izotopowa Mielografia pozwala na uzyskanie obrazu kanału kręgowego (wykrycie zwężenia i przepukliny), cysternografia pozwala na ocenę krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. Cysternografię izotopową wykonuje się także przy podejrzeniu płynotoku (wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego do jamy nosowej albo przewodu słuchowego). WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Angioscyntygrafia mózgowa i tomograficzne badanie przepływu mózgowego Naczyniowe dolegliwości mózgu, a zwłaszcza: przemijające ataki niedokrwienne ośrodkowego układu nerwowego, podejrzenia o zwężenia tętnicy szyjnej, zaniki korowe o nieznanej etiologii (przyczynie). Statyczna scyntygrafia mózgu Guzy mózgu. Ropień mózgu. Opryszczkowe zapalenia mózgu. Zastrzeżenia diagnostyczne po wykonaniu tomografii komputerowej mózgu. Mielografia i cysternografia izotopowa Zaburzenia krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. Wodogłowie normociśnieniowe. Podejrzenie płynotoku. Inne dolegliwości naczyniowe mózgu. BADANIA POPRZEDZAJĄCE Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania przedtem innych badań. Niezbędne jest dostarczenie lekarzowi wykonującemu badanie opisów poprzednio wykonanych badań obrazowych (tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, ultrasonografii dopplerowskiej). SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Nie ma szczególnych zaleceń. Małym dzieciom podaje się środek uspokajający, wg wskazań lekarza - pediatry, celem zapewnienia nieruchomego ułożenia dziecka pod głowicą gammakamery. U dzieci wskazane jest podanie środka uspokajającego OPIS BADANIA W badaniach przepływu mózgowego i w statycznej scyntygrafii mózgu radioznacznik podaje się dożylnie zazwyczaj poprzez cewnik żylny (wenflon); w mielografii i cysternografii izotopowej radioznacznik podaje się do kanału kręgowego poprzez nakłucie lędźwiowe albo podpotyliczne. W zależności od rodzaju badania radioznacznik podaje się z różnym wyprzedzeniem. Angioscyntygrafia mózgowa i tomograficzne badanie przepływu mózgowego W okresie obu badań pacjent leży na plecach. Czas trwania pomiaru w angioscyntygrafii mózgowej wynosi ok. 1-2 min., bezpośrednio po iniekcji; w tomograficznym badaniu przepływu mózgowego ok. 10-20 min., po 20 min. od podania radioznacznika. Statyczna scyntygrafia mózgu W okresie badania pacjent siedzi. Rejestrację wykonuje się w projekcjach: przedniej, tylnej i bocznych. Czas pomiaru statycznej scyntygrafii mózgowej wynosi 20 min., 3-4 godziny od podania radioznacznika. Mielografia i cysternografia izotopowa W okresie obu badań pacjent leży. Rejestrację wykonuje się w projekcji tylnej po 4, 6, 24 i 48 godzinach od podania radioznacznika. Każdy pomiar scytygraficzny w podanych czasach trwa ok. 20 min. Rezultaty badań są przekazywane w formie opisu, niekiedy z dołączonymi wydrukami i kliszami fotograficznymi (scyntygramami). CZAS Angioscyntygrafia mózgowa trwa ok. 5 min.. Tomograficzne badanie przepływu mózgowego trwa ok. 30 min.. Statyczna scyntygrafia mózgu trwa ok. 5 godz.. Mielografia i cysternografia izotopowa trwa ok. 48 godz. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Ciąża. W okresie badania Wszelakie nagłe choroby (na przykład ból, duszność). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma szczególnych zaleceń dotyczących zachowania po badaniu przepływu mózgowego i statycznej scyntygrafii mózgu. W mielografii i cysternografii izotopowej po nakłuciu kanału kręgowego pacjent poprzez ok. 1 godzinę powinien leżeć na brzuchu, a w dalszym ciągu ułożyć się w pozycji na plecach. Nie wolno podnosić głowy! Reżim łóżkowy obowiązuje poprzez 24 godziny. Zaraz po badaniu należy wypłukać z organizmu resztki izotopu poprzez wypicie 0,5-1l płynów obojętnych (woda, herbata, soki). MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Brak praktycznie powikłań. U nie wszystkich pacjentów po mielografii i cysternografii izotopowej (nakłuciu lędźwiowym), którzy nie przestrzegają "reżimu łóżkowego" i nie wypili dostatecznej ilości płynów mogą wystąpić symptomy zespołu popunkcyjnego. Zespół ten występuje zazwyczaj w 3-4 dobie po nakłuciu. Pacjent odczuwa mocne bóle głowy i karku, zawroty głowy i nudności. Symptomy te wyraźnie nasilają się w pozycji stojącej albo siedzącej. Po kilku dniach zespół popunkcyjny ustępuje bez śladu. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane jest u chorych w każdym wieku. Nie może być realizowane u kobiet w ciąży i w momencie laktacji. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała sposobność zapłodnienia