uzależnienie co to znaczy
Uzależnienie co to znaczy. Czym jest czynności albo zażywania jakiejś substancji. W praktyce.

Czy przydatne?

Definicja Uzależnienie

Co to znaczy Uzależnienie: nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności albo zażywania jakiejś substancji. W praktyce ustalenie to posiada kilka znaczeń.
Typy uzależnień
Uzależnienie fizjologiczne (z angielskiego: physiological dependence), zwane także czasem fizycznym, to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji odczuwana jako szereg choroby fizycznych (na przykład bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność). Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które ustala się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu użytkowana jest detoksykacja, a więc odtrucie. Ekipa substancji, których nadużywanie prowadzi do uzależnienia fizjologicznego jest niewielka. Główne z nich to (w nawiasie nazwa dolegliwości polegającej na uzależnieniu od danej substancji):
Nikotyna (Nikotynizm) – najpowszechniejsze uzależnienie fizjologiczne na świecie
Alkohol etylowy (Alkoholizm)
Opioidy (heroina i morfina)
Barbiturany (pochodne kwasu barbiturowego) użytkowane jako leki nasenne.
nie wszystkie steroidy (zwane niesłusznie sterydami)
Do uzależnienia fizjologicznego nie prowadzą amfetamina (zdania badaczy są podzielone), LSD, kofeina, THC ani sporo innych substancji psychoaktywnych użytkowanych rekreacyjnie. Ciekawym odpowiednikiem wywoływania czystej zależności fizjologicznej przy braku psychicznej są nie wszystkie pochodne steroidów. Zależność ta jest na tyle silna, że leków tych nie można odstawić nagle, bo może zagrozić to życiu pacjenta. Walka z uzależnieniem fizjologicznym przy dzisiejszym stanie wiedzy jest dość łatwa, regularnie stosuje się środki pomocnicze (zapobiegające negatywnym efektom i zmniejszające ból) na czas kuracji i bez pośpiechu minimalizuje się dawkę danej substancji. Nagłe odstawienie nie wszystkich substancji może być niebezpieczne – w razie alkoholu może prowadzić do delirium tremens. W ciężkich sytuacjach uzależnienia od opiatów, użytkowana jest kuracja metadonowa albo buprenorfinowa. W lżejszych sytuacjach użytkowane są spore dawki diazepamu (Relanium). Zmiany receptorowe, przepuszczalność błon komórkowych, produkcja enzymów i neuroprzekaźników umieją dość błyskawicznie się cofać do stanu prawidłowej homeostazy. Tak więc uzależnienie fizjologiczne stanowi niewielki problem w porównaniu do uzależnienia psychicznego.
Wszystkie narkotyki powodują – jeżeli używa się ich względnie regularnie i względnie systematycznie – wystąpienie zależności (uzależnienia) na poziomie psychicznym. Niemożliwa jest przypadek wystąpienia objawów zależności fizycznej przy braku uzależnienia psychicznego, regularnie z kolei zdarza się przypadek odwrotna. Szczególnie ma to miejsce w razie nadużywania substancji nie powodującej trwałej adaptacji organizmu (komórek), jak wymienione wyżej THC, czy halucynogeny.
Prowadzone są badania nad przydatnością ibogainy w walce z uzależnieniami. Leczenie tym środkiem prowadzona już jest pomiędzy innymi w stanach zjednoczonych ameryki. Sposób ta, ma sporą skuteczność – nawet 50% heroinistów po jednokrotnym zastosowaniu ibogainy odeszło od nałogu. W Polsce prowadzone są badania nad możliwością uzyskania z ibogi preparatów pozbawionych właściwości toksycznych w celu zastosowania w terapii uzależnień.
Uzależnienie psychiczne (z angielskiego: psychological dependence), znane także jako psychologiczne, to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności albo zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Jego cechy to:
przyrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego
przyrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności, który on dostarcza)
kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia i otoczenia
osłabienie woli
obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji
samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (powiązane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)
fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem
wypalenie emocjonalne kierujące do samobójstwa
Zależność psychiczna to stan, gdzie osoba dotknięta tą chorobą nie potrafi bez pomocy z zewnątrz przerwać zachowań kompulsywnych związanych ze zdobywaniem i konsumpcją. Nieleczona zależność psychiczna od substancji chemicznych prowadzi przeważnie do więzienia, szpitala psychiatrycznego, a nareszcie i zgonu. Aktualnie nie są znane skuteczne sposoby leczenia uzależnienia psychicznego od substancji chemicznych. Możliwe jest zatrzymanie kompulsywnych zachowań lecz nie całkowite wyleczenie. Uzależnienie psychiczne mogą wywoływać różne przyjemnie czynności:
samopodawanie związków chemicznych wywołujących tak zwany preferencje miejsca u zwierząt doświadczalnych
Preferencja miejsca bazuje na tym, że zwierzę po pewnym czasie preferuje klatkę z wodą zawierającą narkotyk względem klatki zawierającej czystą wodę. Wszystkie substancje o działaniu "nagradzającym", a więc narkotyki dają pozytywny rezultat w tym teście.
- nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną
- masturbacja
- seks, uzależnienie seksualne
- robota
- kupowanie
- jedzenie
- słodycze
- telewizja
- internet
- hazard i gry komputerowe
Walka z uzależnieniem psychicznym zależy w głównej mierze od woli osoby uzależnionej. Jako, iż wola uzależnionego jest naruszona, osłabiona pojawia się problem "błędnego koła". Dlatego niezmiernie rzadko zdarzają się "samowyleczenia" w razie zaawansowanych faz uzależnienia. Charakterystyczne jest podejmowanie poprzez uzależnionego decyzji (na przykład o rezygnacji z zażywania) i niemożność realizacji tej decyzji. Towarzyszy temu rozrastający się mechanizm psychologicznych systemów obronnych.
Do niedawna za uzależnienie od narkotyków obarczano tylko i wyłącznie tak zwany słabą wolę osób uzależnionych. W świetle współczesnych badań wiadomo, że owo osłabienie nie jest istotą tej dolegliwości.
Mimo mylącej nazwy, uzależnienie psychiczne ma własne fizyczne (neurologiczne) podłoże i jest tak samo realne jak uzależnienie fizjologiczne z tą różnicą, iż zmiany które skutkuje nie cofają się samoistnie, lub cofają się bardzo wolno w skali życia osobnika. Wszystkie farmakologiczne teorie powstawania uzależnienia potwierdzają hipotezę wysuniętą poprzez Robinsona i Beridga, a potem rozwiniętą poprzez Di Chiara G., North R.A.: Neurobiology of opiate abuse. Trends Pharmacol Sci 1992, 13: 185-193., iż nagroda posiada dwie etapy: fazę czynną poszukiwania i oczekiwania przyjemności (na przykład zdobywanie jedzenia, podrywanie-flirt-seks) i fazę pasywną zaspokojenia (stan po najedzeniu się, stan po orgazmie). Etap druga podlega habituacji w OUN (ujemnemu sprzężeniu zwrotnemu), a etap pierwsza nie. Etap pierwsza związana jest z odruchami warunkowymi opartymi o układ dopaminergiczny podlegającymi warunkowaniu środowiskowemu i uczeniu asocjacyjnemu. Etap druga oparta jest o układ opioidowy i odruchy bezwarunkowe. Gdyby nie zdarzenie habituacji moglibyśmy zrobić sobie krzywdę jedzeniem albo seksem. Narkotyki właściwie nie podlegają zjawisku habituacji w mózgu a dodatkowo mają niesłychaną cecha uczulania go na oczekiwanie przyjemności (nagrody), czego nie potrafi żadna fizjologiczna przyjemność. OUN próbuje się bronić przed działaniem narkotyku obniżając przyjemność z konsumpcji przez fizjologiczne systemy kompensujące (na przykład zmiany wrażliwości receptorów, produkcje MAO), poprzez co dochodzi do coraz większej różnicy pomiędzy przyjemnością oczekiwaną a uzyskiwaną. Następuje coraz silniejszy przyrost napięcia związany z oczekiwaniem nagrody – etap pierwsza, która paradoksalnie nie może zostać zaspokojona – etap druga. Wyuczenie takiego zachowania i niemożność osiągnięcia etapy zaspokojenia prowadzi do obsesji brania i uzależnienia. Hipoteza ta także dość dobrze wyjaśnia dlaczego myszy zmuszane do picia wody z kokainą (przy braku alternatywy) znacząco trudniej się uzależniają niż myszy które same mogą wybierać pomiędzy czystą wodą a wodą z kokainą. W tym drugim przypadku tak zwany nienormalne uczenie asocjacyjne opisane poprzez Di Chiare ma właśnie miejsce. To właśnie czynny wybór samopodawania prowadzi do wbudowania się tej czynności w układ nagrody zwierzęcia a z powodu do dolegliwości mózgu – uzależnienia. Doświadczenia na myszach mają własne przełożenie kliniczne, znane są przypadki osób przyjmujących poprzez sporo lat morfinę (na przykład na skutek dolegliwości nowotworowej), które po jej ustąpieniu poddają się procesowi terapii z sporą skutecznością. Z drugiej strony osoby, które same zdecydowały o samointoksykacji, leczą się bardzo trudno. Mechanizm podejmowania decyzji o samopodawaniu narkotyku wydaje się być najważniejszym dla powstawania zależności psychicznej u zwierząt i ludzi. Hipoteza Di Chiary wyjaśnia także dość dobrze nieodwracalność tego procesu a więc praktyczną "nieuleczalność" uzależnienia. Wytworzone wskutek plastyczności mózgu nowe połączenia neuronalne w OUN jak i nienormalna emocjonalna pamięć działania narkotyku pozostają do końca życia zwierzęcia jak także i człowieka. Właśnie ta pamięć jest powodem częstych nawrotów osób uzależnionych. Jest ona odpowiedzialna za pobudzanie ciała migdałowatego i kory przedczołowej w mózgu osoby uzależnionej. Ośrodki te natomiast pobudzają jądro półleżące przegrody i region nakrywki brzusznej (VTA) wymuszając zachowania poszukiwawcze narkotyku właściwie z pominięciem woli uzależnionego. Zaleczanie uzależnienia bazuje zatem na wyuczaniu nowych odruchów i nawyków w procesie terapii. Zachodzące w jej trakcie neuronalne zmiany w mózgu równoważą i przeciwdziałają starym zachowaniom. To jest więc mechanizm długookresowy wymagający niezwykłej determinacji i aktywnego udziału osoby uzależnionej. Może być on w przyszłości wspomagany poprzez leki hamujące zachowania poszukiwawcze kierujące do przymusu brania (z angielskiego: craving). To są leki blokujące receptory glutarminergiczne (na przykład memantyna, ibogaina), i receptory dopaminergiczne (na przykład 1-metylo-1,2,3,4-terahydroizochinolina). Z lekami hamującymi przymus brania wiąże się aktualnie ogromne nadzieje. Leki te nie będą leczyć uzależnienia jako takiego ale likwidować albo zmniejszać liczba nawrotów.
Uzależnienie socjalne (socjologiczne), wiąże się z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem panującej mody albo w ekipie ludzi podobnych do siebie (na przykład hippisów), w kręgach młodzieży z tak zwany subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo mocne uzależnienie od ekipy, co pociąga za sobą bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, stosunkowo pogłębiania się dolegliwości rezygnuje z istotnych dla siebie przedtem aktywności, wypada z ról socjalnych (strata pracy, usuwanie ze szkoły, konflikty w rodzinie, zanik zainteresowań, zawężenie kontaktów do ekipy narkomańskiej). Następuje coraz większa marginalizacja i przeważnie także kryminalizacja środowiska, gdzie obraca się uzależniony.
Przezwyciężenie uzależnienia fizjologicznego w walce z uzależnieniem narkotykowym to niewielkie osiągnięcie. Kluczowym faktorem powodującym, iż narkomani wracają do uzależnienia jest jego psychiczny aspekt.
W Polsce i na świecie popularnym i skutecznym środkiem do walki z uzależnieniem psychicznym są meeting'i AA. Na podobnej zasadzie organizowane są zgromadzenia anonimowych narkomanów, anonimowych nikotynistów, anonimowych erotomanów (AE), anonimowych żarłoków (AŻ) i anonimowych hazardzistów