Definicja ANGIOGRAFIA

Co oznacza ANGIOGRAFIA Badanie nazywane jest także: BADANIE RADIOLOGICZNE NACZYŃ Nazwa zwyczajowa: Angio, Badanie naczyniowe TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na uzyskiwaniu obrazu naczyń przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. W poprawnych uwarunkowaniach naczynia krwionośne nie są widoczne na zdjęciach rentgenowskich. By móc je uwidocznić, należy do światła naczynia wprowadzić środek cieniujący (kontrast) silnie pochłaniający promieniowanie rentgenowskie. Wypełniając wnętrze naczynia, kontrast uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich jako jednolity cień układający się odpowiednio z przebiegiem badanych naczyń. Metoda arteriografii opiera się na dwóch zasadniczych metodach badania. Pierwsza bazuje na bezpośrednim nakłuciu tętnicy (tak zwany sposób Dos Santosa) i w dalszym ciągu wstrzyknięciu poprzez wprowadzoną do naczynia końcówkę igły środka cieniującego (przeważnie to jest uropolina), który wypełnia światło naczyń krwionośnych. Jednoczasowo realizowane są serie zdjęć rentgenowskich umożliwiające uwidocznienie naczyń i ewentualnych ich nieprawidłowości (na przykład zwężenie naczynia). Druga sposób bazuje na cewnikowaniu tętnicy tak zwany sposobem Seldingera. Sposób ta bazuje na nakłuciu dużej tętnicy (udowej, pachowej, ramiennej) szczególną igłą (kaniula), przez którą wprowadza się elastyczny prowadnik. W dalszym ciągu usuwa się igłę tak, by po prowadniku móc wprowadzić cewnik do światła naczynia. Do zewnętrznego końca cewnika podłącza się przeważnie automatyczną strzykawkę, dzięki której podawany jest środek cieniujący do światła tętnic. Środek ten, mieszając się z płynącą krwią, precyzyjnie wypełnia światło naczynia, dzięki czemu w trakcie wykonywania zdjęć rentgenowskich precyzyjnie widać obraz wnętrza naczyń. Cewniki, które wykonane są z przedmiotów zawierających metale, są widoczne na zdjęciach rentgenowskich, co umożliwia wprowadzenie ich końcówek do ustalonych naczyń stale kontrolując na ekranie monitora rentgenowskiego miejsce, gdzie znajduje się cewnik . To jest zasada tak zwany wybiórczej (celowanej) arteriografii. Obie sposoby: Dos Santosa i Seldingera są jednakowo szeroko użytkowane w różnych modyfikacjach, w zależności od badanej okolicy i celu badania. Najnowsza sposób badania (tak zwany cyfrowa angiografia subtrakcyjna - DSA) bazuje na użyciu specjalnego wzmacniacza rentgenowskiego i komputera przetwarzającego obraz rentgenowski w celu eliminacji ewentualnych struktur kostnych i pozostawienie wyłącznie cieniów naczyń krwionośnych. W czasie angiografii naczyniowej celem dokumentacji badania, istnieje sposobność zarejestrowania obrazu w dowolnym momencie na zdjęciu rentgenowskim. Nowoczesne aparaty do wykonywania angiografii mają również możliwości zarejestrowania całości badania na taśmie filmowej albo na kasecie wideo. Badanie naczyniowe należy w okolicy badania rezonansu magnetycznego do najdroższych badań rentgenowskich. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie daje sposobność wykrycia i ustalenia rodzaju zmian patologicznych w obrębie naczyń, na przykład: utrudnienie przepływu krwi, zmiana kształtu naczynia i narządów. Specjalnym rodzajem badania jest ocena naczyń wieńcowych serca a więc tak zwany koronarografia. Ponadto, badanie angiograficzne służy wykryciu patologicznych naczyń przez uwidocznienie ich nieprawidłowego ułożenia przestrzennego. Badanie można równocześnie połączyć z zabiegiem leczniczym, polegającym na podaniu w żądane miejsce w układzie naczyniowym leku (chemioterapeutyk, leku rozpuszczającego skrzeplinę) albo na wykonaniu terapeutycznego zamknięcia naczynia (zapobieganie krwotokom, wywoływanie martwicy tkanki guza nowotworowego). WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA W postępowaniu diagnostycznym Podejrzenie zmian naczyniowych w mózgowiu (malformacja naczyniowa, tętniak naczyń mózgowych). Podejrzenie guza mózgu - sposobność uwidocznienia unaczynienia patologicznego. Guzy i zwężenia tętnic nerkowych. Podejrzenie zmian miażdżycowych w naczyniach w obrębie aorty, naczyń miednicy i naczyń kończyn dolnych. Podejrzenie tętniaka aorty i sporych naczyń. Guzy wątroby. Zmiany miażdżycowe w naczyniach szyjnych. Inne. W postępowaniu interwencyjnym Poszerzanie zwężonych naczyń cewnikiem zakończonym szczególnym balonikiem. Zamknięcie światła (embolizacja) pojedynczych naczyń szczególnymi spiralkami (na przykład zamykanie naczyń w malformacji naczyniowej). Podawanie w obrębie zmiany patologicznej leków dzięki cewnika wprowadzonego do naczyń ( na przykład chemioterapeutyków w nowotworach). Rozpuszczania zatorów tętniczych poprzez podawanie leków poprzez wprowadzony do tętnic cewnik, którego końcówka znajduje się w pobliżu zatoru (przeważnie to jest skrzeplina). Inne. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Do badania należy zgłosić się na czczo. Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na przeprowadzenie badania,, zapoznając się przedtem z trybem badania i ewentualnymi następstwami. Przed badaniem pacjent otrzymuje leki uspokajające. W razie pacjentów z wysokim ciśnieniem tętniczym niezbędne jest przyjęcie leków obniżających ciśnienie krwi. Badania nie wykonuje się u osób z wolem nadczynnym tarczycy uczulonych na jodowe środki kontrastowe,, wysokim ciśnieniem tętniczym krwi,, skazą krwotoczną. Unika się wykonywania badania u osób z alergią albo uczuleniem na leki. Zobacz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym albo znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badanie angiograficzne jest badaniem inwazyjnym,, toteż powinno być wykonane jako badanie ostatnie i tylko w razie istnienia bezpośrednich wskazań do badania. Zazwyczaj badanie tj. poprzedzone tomografią komputerową w razie badania mózgowia badaniem ultrasonograficznym (USG) albo badaniem dopplerowskim. Rezultaty poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem badania angiograficznego. Zobacz dodatkowo "Badania poprzedzające znieczulenie w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych w rozdziale "sposoby znieczulania". OPIS BADANIA Pacjent do badania układany jest na ruchomym stole, w pozycji leżącej na plecach (Ryc.17-1). Przed badaniem wykonuje się znieczulenie miejscowe w rejonie nakłuwanego naczynia. Miejsce nakłucia naczynia jest na początku dezynfekowane, a w dalszym ciągu znieczulone miejscowo poprzez podskórne podanie środka znieczulającego. Doktor badający nakłuwa odpowiednie spore naczynie igłą i w dalszym ciągu poprzez igłę wprowadza do światła naczynia prowadnik (wąski giętki pręcik o średnicy kilku milimetrów). Po wprowadzeniu prowadnika, a w dalszym ciągu po nim cewnika do określonego naczynia, realizowane są serie zdjęć rentgenowskich jednocześnie z podawaniem poprzez cewnik środka cieniującego. Jednocześnie, poprzez ten sam cewnik, możliwe jest podawanie leków, poszerzanie naczynia bądź zamknięcie światła naczynia poprzez wytworzenie "czopów" (embolizacja). Zazwyczaj wykonuje się ok. 20 zdjęć rentgenowskich w różnych projekcjach (raczej boczne i przednio-tylne) celem dokumentacji badania. W czasie wykonywania badania pacjent nie może się ruszać. Ponadto poprzez kilka sekund, kiedy podawany jest kontrast i wykonuje się zdjęcia pacjentowi, zazwyczaj nakazuje się wstrzymać oddech. Podawanie kontrastu może spowodować krótkotrwałe choroby ("uderzenie gorącej fali do głowy", bóle głowy, niekiedy zawroty głowy, szum w uszach albo błyski przed oczyma), o których natychmiast należy poinformować badającego. Po wykonaniu badania doktor wyciąga cewnik i zakłada opaskę uciskową na nakłute naczynie w celu zahamowania krwawienia. Zobacz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi kliszami rentgenowskimi. Ryc.17-1 Model badania arteriograficznego CZAS Badanie trwa zazwyczaj ok. godziny, aczkolwiek może się przedłużyć nawet do 2 godz.. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Alergia. Obecnie przyjmowane leki. Rezultaty wszystkich poprzedzających badań. Wysokość ciśnienia tętniczego krwi. Obecność wola nadczynnego tarczycy. Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Ciąża. W okresie badania Wszelakie nagłe choroby (na przykład ból). ?adne symptomy po podaniu dożylnego środka cieniującego (duszność, zawroty głowy, nudności). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Pacjent jest odwożony na wózku na oddział szpitalny, gdzie poprzez przynajmniej 24 godziny powinien leżeć i nie wykonywać większych ruchów ciałem.zobacz dodatkowo "bez zarzutu zachowywać się po znieczuleniu?" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Rzadko mogą wystąpić następujące powikłania: Krwiak w miejscu nakłucia naczynia, Oderwanie części ściany tętnicy albo miażdżycowej blaszki przyściennej i spowodowanie zatoru naczyniowego, Przebicie ściany naczynia poprzez końcówkę cewnika, Wstrzyknięcie śródścienne środka kontrastowego, którego następstwem może być stworzenie tętniaka naczyniowego, Zakrzep wewnątrznaczyniowy, Symptomy wtórne po podaniu dożylnego środka kontrastowego (wysypka, zaczerwienienie i obrzęk skóry, nudności, wymioty, zawroty głowy, zapaść naczyniowa). Zobacz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Jeżeli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Realizowane jest u chorych w każdym wieku. Nie może być realizowane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała sposobność zapłodnienia