Definicja BADANIE CIŚNIENIA OCZNEGO

Co oznacza BADANIE CIŚNIENIA OCZNEGO Badanie nazywane jest także: TONOMETRIA TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Ryc.7-5 Pomiar ciśnienia ocznego tonometrem (impresyjnym) Schiötza Poprawne ciśnienie gałki ocznej (z grec. tónus = napięcie) zależy od równowagi między wytwarzaniem a odpływem cieczy wodnistej oka. Ciśnienia wewnątrzgałkowego nie można zbadać bezpośrednio, na przykład manometrem. Dlatego o ciśnieniu panującym w gałce ocznej wnioskuje się pośrednio- sprawdzając naprężenie albo napięcie gałki ocznej poprzez ucisk jej ściany z zewnątrz. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego nosi nazwę tonometrii, a przyrządy do pomiaru to tonometry. Ciśnienie można mierzyć sposobem impresyjną (wgłębiającą) albo aplanacyjną (spłaszczającą). Działanie tonometru impresyjnego bazuje na odkształceniu się rogówki pod wpływem ucisku na nią metalowego trzpienia (o ustalonym ciężarze) połączonego ze skalą (Ryc.7-5). Gdy wewnątrz oka panuje wysokie ciśnienie, opór rogówki jest większy i trzpień mało ją odkształci. Z kolei przy niskim ciśnieniu, gdy oko jest miękkie, trzpień pod wpływem ciężaru odkształci bardziej rogówkę. Tonometr aplanacyjny spłaszcza rogówkę pod wpływem określonej siły; mierzona jest rozmiar spłaszczenia przy użytej stałej sile. Natomiast w tonometrze aplanacyjnym Goldmanna pole spłaszczenia rogówki jest stałe, a wysokość ciśnienia śródgałkowego ustala siła użyta do spłaszczenia. Wszystkie pomiary ciśnienia śródgałkowego ustala się w mmHg. Poprawne ciśnienie oczne nie powinno być wyższe niż 22 mmHg, lecz istnieje spora indywidualna tolerancja podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie służy określeniu ciśnienia ocznego. Podwyższenie ciśnienia ocznego skutkuje groźną chorobę oka - jaskrę, mogącą doprowadzić nawet do ślepoty, jeżeli nie jest leczona. Niskie napięcie gałki ocznej spotyka się między innymi w stanach zapalnych naczyniówki, w cukrzycy, po urazach, przy nieszczelnych ranach pooperacyjnych, w zaniku gałki ocznej i tym podobne WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Badanie kontrolne u osób po 40 roku życia, w szczególności z nadwzrocznością, kiedy gałki oczne są małe i predysponują do pojawienia się jaskry. W sytuacjach występującego bólu głowy, bólu okolicy oczodołu albo oka (najlepiej w okresie trwania bólu!). Badanie należy powtórzyć kilkakrotnie, bo zwyżki ciśnienia mogą pojawiać się okresowo. Mierzenie ciśnienia ocznego wchodzi w skład nie każdego badania okulistycznego, bo istnieje sporo chorób oczu, gdzie może wystąpić jaskra jako dolegliwość wtórna. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Wskazane jest, w szczególności przy tonometrii impresyjnej by powieki, pozbawione były w zasadzie makijażu. Zobacz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego BADANIA POPRZEDZAJĄCE Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania przedtem innych badań. OPIS BADANIA Mierzenie ciśnienia ocznego tonometrem impresyjnym Oczy znieczula się kroplami (lignokainą, pantokainą, novesiną). Początkowo pacjent może odczuwać lekkie pieczenie oczu, lecz później zostaną one znieczulone na ok. 10 min. Pacjent badany jest w pozycji leżącej. Nie powinno być żadnego ucisku na szyję (na przykład poprzez zbyt ciasny kołnierzyk), bo ucisk na żyły jarzmowe może wywołać przyrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wzrok badanego powinien być skierowany na wprost przed siebie - w tym celu należy patrzeć okiem nie badanym na palec swej ręki, adekwatnie ustawiony poprzez lekarza. Takie ustawienie oka umożliwia prostopadłe postawienie tonometru na środku rogówki. Niepoprawne ustawienie przyrządu skutkuje fałszywy odczyt. W trakcie ustawiania tonometru na oku, doktor rozchyla powieki palcami, nie uciskając gałki ocznej (ryc. 7-5). Pacjent z kolei nie może zaciskać powiek, ponieważ skutkuje to przyrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. To jest najczęstsza powód fałszywego pomiaru ciśnienia ocznego. Na skali tonometru odczytuje się pomiar w formie ilości kresek podziałki, przeliczając je wg specjalnej tabeli na mmHg, na przykład wartość zapisana 2/5,5 wskazuje, iż wskazówka wychyliła się 2 kreski przy ciężarze trzpienia 5,5 g, co stanowi 29 mmHg. Zapisuje się to: Tonus oculi dextri (T.o.d.) = 29 mmHg. Mierzenie ciśnienia ocznego tonometrem aplanacyjnym Pacjent badany jest w pozycji siedzącej, po uprzednim znieczuleniu oka jak przy tonometrii impresyjnej, lecz z dodatkiem barwnika - fluoresceiny. Pacjent siada przy lampie szczelinowej, w którą wmontowany jest tonometr. W dalszym ciągu opiera głowę i czoło o podpórki, patrząc na wprost na szczególny parametr. Oczy powinny być szeroko otwarte, w przeciwnym przypadku doktor musi przytrzymać powieki palcami. W dalszym ciągu doktor zbliża głowicę tonometru do rogówki, a w momencie jej styku z rogówką powstaje okrężny menisk cienkiej warstwy płynu łzowego, fluoryzującego w niebieskim świetle. Doktor odpowiednim pokrętłem tak dostosowuje siłę ucisku tonometru, by zaobserwować właściwy obraz półokręgów, utworzonych z cienkiej warstwy płynu łzowego na uciskanej rogówce. Rezultat pomiaru odczytuje się w mmHg. Zobacz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Rezultat badania przekazywany jest w formie krótkiego opisu z podaniem wartości ciśnienia ocznego. CZAS Badanie trwa kilka min. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Uczulenie na lignokainę i inne leki znieczulające. Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma szczególnych zaleceń. Zobacz dodatkowo "bez zarzutu zachowywać się po znieczuleniu?" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Powikłania po badaniu są nieznaczne i przejściowe. U nie wszystkich osób może wystąpić uczulenie na środek znieczulający, w formie swędzenia, zaczerwienienia oczu i obrzęku powiek już w kilka min. po znieczuleniu. Zazwyczaj nie wymaga to leczenia. Przy przedłużającym się badaniu może wystąpić lekkie wysychanie rogówki, powodując przymglenie widzenia, które po krótkiej chwili samoistnie ustępuje. W razie niedostatecznego odkażenia tonometru, można przenieść na zdrowego pacjenta tak zwany epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek i rogówki. By uniknąć tego ostatniego powikłania wprowadzono tonometrię bezkontaktową, wykorzystując do spłaszczenia rogówki podmuch powietrza. Mocny podmuch powietrza i rozprysk filmu łzowego skutkuje u bardziej wrażliwych ludzi nieznaczny ból o różnym czasie trwania. Zobacz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane jest u pacjentów w każdym wieku, a również u kobiet ciężarnych