Definicja BADANIE PLWOCINY

Co oznacza BADANIE PLWOCINY Badanie nazywane jest także: PLUJKI TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na pobraniu wydzieliny drzewa oskrzelowego (nie śliny!) przeważnie przez jej odkrztuszanie i odpluwanie, a więc tak zwany plwociny. Rzadziej wydzielina drzewa oskrzelowego pobierana jest na drodze odsysania tej wydzieliny albo jej popłuczyn w trakcie albo po bronchoskopii (oglądaniu oskrzeli przy użyciu specjalnego wziernika) i odsysania wewnątrztchawicznego dzięki cewnika. Istnieje także sposobność uzyskania materiału do badania dzięki zgłębnikowania żołądka i odsysania połkniętej wydzieliny oskrzelowej. Pobraną plwocinę można poddać analizie cytologicznej (ocena jakościowa i ilościowa komórek), bakteriologicznej (mikrobiologicznej) i biochemicznej. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie wykonuje się celem oceny rodzaju komórek (badanie cytologiczne) i ewentualnie bakterii (badanie mikrobiologiczne) aktualnych w wydzielinie drzewa oskrzelowego. Plwocina jest fundamentalnym materiałem służącym do wykrywania komórek nowotworowych (raka płuca), prątków kwasoopornych gruźlicy i innych bakterii. Badanie bakteriologiczne służy identyfikacji czynników, które wywołały zakażenie. Ponadto, przez ustalenie tak zwany lekooporności, a więc wrażliwości hodowli bakterii na poszczególne leki, pozwala na właściwy dobór leku. Badanie mikrobiologiczne plwociny wykonuje się nie tylko w celu wykrycia dolegliwości płuc, lecz i dla śledzenia postępów leczenia. WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Określenie rozpoznania mikroskopowego (cytologicznego) zmian w płucach. Inicjalne rozpoznanie i wykrycie raka płuca. Infekcje dróg oddechowych i płuc. Podejrzenie gruźlicy płuc. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania przedtem innych badań. Bezpośrednio przed badaniem (odksztuszaniem plwociny) należy umyć zęby,, ewentualnie usunąć protezę zębową i wypłukać starannie jamę ustną przegotowaną wodą. Może mieć to ważne znaczenie przy badaniach mikrobiologicznych plwociny. OPIS BADANIA Zazwyczaj materiał do badania uzyskuje się przez samoistne odkrztuszania. Do badania należy odkrztuszać, a w dalszym ciągu odpluwać wydzielinę wytwarzaną poprzez drzewo oskrzelowe, starając się wykrztusić wydzielinę z głębokich odcinków płuc, z użyciem przepony i tłoczni brzusznej. Plwociny nie należy mylić ze śliną jest to wydzieliną gruczołów j. ustnej, którą wypluwa się bez odkrztuszania. Warunkiem powodzenia badania jest zgromadzenie wydzieliny oskrzelowej, a nie śliny. Plwocinę najlepiej pobierać rano - w jedną do dwóch godz. po przebudzeniu, gdyż wtedy odkrztusza się wydzielinę zalegającą w drzewie oskrzelowym w nocy (rano jest jej zazwyczaj więcej niż w innych porach dnia). Badanie wymaga zazwyczaj plwociny zebranej rano z trzech następnych dni. Niekiedy, w razie badania cytologicznego plwocinę należy zbierać z całej doby (decyduje o tym doktor prowadzący na badanie). Regularnie wykonanie badania plwociny jest rekomendowane poprzez lekarza po bronchoskopii, gdy chory odkrztusza zazwyczaj więcej wydzieliny. Plwocinę odpluwa się do szczególnych przezroczystych i jałowych (uprzednio wygotowanych i szczelnie zamkniętych) pojemników (spluwaczek) - plastykowych albo szklanych. Pojemniki normalnie pobiera się z laboratorium, gdzie realizowane jest badanie albo w miejscu, gdzie otrzymuje się skierowanie na badanie. Do badania cytologicznego albo bakteriologicznego potrzebne jest 2-10 ml plwociny. Pojemnik z plwociną w momencie jej zbierania należy przechowywać zamknięty, w temp. pokojowej. Jeżeli w razie dolegliwości infekcyjnej badana osoba kaszle, istnieje spora sposobność zakażenia innej osoby. Dlatego plwocinę należy zbierać z dala od innych osób. Jeżeli wykrztuszenie plwociny, mimo podjętych prób, nie może nastąpić, można wykorzystać inhalacje ogrzanym (do temp. 50 oC) 10% roztworem chlorku sodowego (soli kuchennej) w aerozolu. W celu wytworzenia aerozolu można użytkować nebulizator (urządzenie do rozpylania leków wziewnych) do inhalacji preparatami upłynniającymi wydzielinę oskrzelową, takimi jak: bromoheksyna (Flegamin), acetylocysteina i inne. Z wyjątkiem podawania leków drogą wziewną, można poprzez kilka dni użytkować doustne leki (środki wykrztuśne) upłynniające wydzielinę oskrzeli, na przykład roztwór jodku potasu, zioła i olejki eteryczne wykrztuśne. U osób, które nie mogą samodzielnie wykrztusić potrzebnej ilości plwociny, można uzyskać wydzielinę oskrzelową poprzez sprowokowanie odruchu odkrztuszania. Wówczas doktor znieczula badanemu gardło poprzez rozpylanie miejscowego środka znieczulającego (lingnokainy), a w dalszym ciągu wlewa strzykawką laryngologiczną poprzez szparę głosową do tchawicy 5 ml 0.9% roztworu chlorku sodu, w celu wywołania odruchu kaszlowego. Przy odruchu kaszlowym wykrztuszana jest wydzielina oskrzelowa. Materiał do badania, jeżeli jest zbierany w domu, należy jak najszybciej przesłać do laboratorium (w miejsce wyznaczone poprzez osobę wydającą skierowanie) w zamkniętym pojemniku z dołączoną kartką zawierającą dane osoby badanej (imię i nazwisko, datę urodzenia). Bezzwłoczne dostarczenie materiału do badania jest szczególnie istotne w badaniu bakteriologicznym plwociny, a w razie badania cytologicznego - dostarczenie plwociny nie utrwalonej środkami chemicznymi. W nie utrwalonym materiale zachodzi gdyż z biegiem czasu rozkład (autoliza) komórek. Dlatego do badania cytologicznego (nie dopuszczalne to jest w badaniu bakteriologicznym) materiał może być dostarczony do laboratorium w zamkniętym pojemniku zawierającym 50-60% alkohol etylowy (lub mieszaninę równych części 95% alkoholu etylowego i eteru) w ilości przynajmniej równej pobranej wydzielinie. Przesłana do laboratorium wydzielina z drzewa oskrzelowego jest adekwatnie przygotowywana: w badaniu cytologicznym - w pracowni histopatologicznej, w badaniu bakteriologicznym - w pracowni mikrobiologicznej. Zależnie od rodzaju badania materiał (wydzielina) jest oglądany gołym okiem poprzez histopatologa bądź bakteriologa, w dalszym ciągu po nałożeniu na szkiełko fundamentalne wybarwiany odpowiednimi technikami. Tak sporządzone preparaty są oceniane pod mikroskopem. W badaniu bakteriologicznym, jeżeli to możliwe, wykonuje się również tak zwany posiewy, a więc hodowle bakteryjne uzyskane z badanej próbki wydzieliny na szczególnych podłożach (pożywkach). Wówczas, po kilku dniach, a niekiedy kilku tygodniach, ocenia się wygląd wyrośniętych kolonii bakteryjnych i sporządza ewentualne preparaty mikroskopowe. Posiewy pozwalają również uzyskać tak zwany antybiogramy, dzięki którym można określić stopień wrażliwości szczepów bakteryjnych na działanie poszczególnych leków. Prawie każdy materiał dostarczony do badania pasuje do oceny. Jeżeli zamiast plwociny materiał zawiera ślinę, to zamiast rezultacie można dostać adnotację: "materiał nie pasuje do oceny, ślina". Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu. Badanie trwa zazwyczaj do 3 dni, lecz nie ogranicza w zasadniczy sposób możliwości wykonywania codziennych czynności Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Obecnie przyjmowane leki (na przykład antybiotyki). Sposób zbierania plwociny. Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma szczególnych zaleceń. Doktor regularnie może zlecić powtórzenie badania. MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane jest u pacjentów w każdym wieku, a również u kobiet ciężarnych