Definicja BADANIE PRZECIWCIAŁ ODPORNOŚCIOWYCH U KOBIET W CIĄŻY

Co oznacza BADANIE PRZECIWCIAŁ ODPORNOŚCIOWYCH U KOBIET W CIĄŻY Badanie nazywane jest także: BADANIE W PROFILAKTYCE KONFLIKTU SEROLOGICZNEGO TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na określaniu obecności albo braku przeciwciał odpornościowych w osoczu kobiety ciężarnej, które mogły wytworzyć się w jej organizmie w rezultacie poprzedniej ciąży albo wcześniejszej transfuzji krwi, a które mogą być skierowane przeciwko antygenom krwinek czerwonych dziecka (płodu). Przeciwciała odpornościowe mają umiejętność przechodzenia poprzez łożysko. Jeśli krwinki czerwone płodu albo noworodka zawierają antygen, dla którego organizm matki wytworzył przeciwciała, to przeciwciała te, łącząc się z antygenami krwinek dziecka, niszczą jego krwinki czerwone, prowadząc do tak zwany dolegliwości hemolitycznej noworodków o różnym stopniu nasilenia. Ustala się to jako konflikt serologiczny pomiędzy matką i dzieckiem, gdyż w surowicy (stąd nazwa konfliktu) matki występują przeciwciała przeciwko antygenom krwinek czerwonych dziecka. Typowym odpowiednikiem konfliktu serologicznego może być konflikt w układzie grupowym krwi Rh. Wywołany jest on wytwarzaniem poprzez organizm kobiety, której krwinki czerwone nie mają antygenu D (kobieta Rh(-)), przeciwciał przeciwko antygenowi D obecnemu w krwinkach czerwonych płodu (dziecko Rh(+)). Organizm matki może wytworzyć również przeciwciała przeciwko innym antygenom krwinek płodu. Tak więc niezgodność serologiczna pomiędzy matką i dzieckiem może występować również w innych układach niż układ grupowy krwi Rh. Przeciwciała odpornościowe w surowicu kobiety ciężarnej są wykrywane w podobny sposób, jak to opisano przy wykonywaniu próby krzyżowej krwi (zobacz: "Próba krzyżowa"). Z uwagi na trudność pobierania krwi płodu, do badania używa się krwinek czerwonych ojca dziecka lub krwinek czerwonych wzorcowych (krwinek zawierających znane antygeny). Korzystniej jest, jeżeli do badania można użyć krwinek czerwonych ojca dziecka. Chociaż warunkiem wykonania badania z krwinkami uzyskanymi od ojca dziecka jest, by oboje rodzice mieli te same ekipy krwi w układzie ABO, lub tata miał grupę krwi O albo matka grupę AB. Liczba ewentualnie odnalezionych w badaniu przeciwciał odpornościowych we krwi kobiety ciężarnej, ustala się przez oznaczenie tak zwany miana przeciwciał, a więc największego rozcieńczenia surowicy krwi kobiety, które jeszcze wywołuje aglutynację (zlepianie się) badanych krwinek czerwonych. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Wykrycie przeciwciał odpornościowych umożliwia inicjalne rozpoznanie konfliktu serologicznego pomiędzy matką i płodem. Należy jednak podkreślić, iż wykrycie przeciwciał odpornościowych u kobiety w ciąży może jeszcze oznaczać, iż istnieje konflikt serologiczny z płodem. Monitorowanie miana przeciwciał odpornościowych we krwi kobiety ciężarnej pomaga w ocenie zagrożenia życia płodu. Ustalenie rodzaju tych przeciwciał umożliwia poprzednie dobranie odpowiedniego dawcy krwi w razie konieczności transfuzji krwi u matki albo transfuzji wymiennej u noworodka. Ponadto badanie pozwala kwalifikować kobiety tak zwany Rh ujemne [Rh(-)], które urodziły dzieci tak zwany Rh dodatnie [Rh(+)], a nie wytworzyły przeciwciał odpornościowych, do profilaktyki konfliktu serologicznego w układzie Rh (matce podaje się immunoglobuliny przeciwko antygenowi D - tak zwany immunoglobulina anty-D). WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Badanie powinno być realizowane u wszystkich kobiet - zarówno Rh dodatnich Rh (+), jak i Rh ujemnych Rh (-), w 12 tygodniu ciąży: jeśli przeciwciała zostaną odnalezione - należy określić rodzaj i miano przeciwciał i często kontrolować ich poziom odpowiednio z zaleceniami lekarza kierującego, zazwyczaj co 4 tygodnie; jeśli przeciwciała nie zostaną odnalezione - należy wykonać ponowną kontrolę pomiędzy 28 a 30 tygodniem ciąży. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badanie ginekologiczne określające czas trwania ciąży, a również ustalenie ekipy krwi w układzie ABO i Rh zarówno u matki, jak i ojca dziecka (badanie ekipy krwi może być wykonane równolegle z opisywanym badaniem). SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Nie ma szczególnych zaleceń. OPIS BADANIA Badanej pobiera się ok. 5-10 ml krwi żylnej (zobacz: "Opis badania" w "Badanie krwi"). Jeśli to możliwe, pobiera się równolegle krew ojca dziecka. Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Wcześniejsze ciąże. Poprzednie konflikty serologiczne. Przyjmowana uprzednio profilaktycznie immunoglobulina anty-D. Ekipa krwi ojca dziecka. Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma szczególnych zaleceń. Kobiety Rh ujemne Rh (-), które urodziły dzieci Rh dodatnie Rh (+) i nie wytworzyły przeciwciał anty-D (anty-Rh) są kwalifikowane poprzez lekarza kierującego do tak zwany profilaktyki konfliktu Rh, a więc podania pośrodku 72 godz. po porodzie immunoglobulin anty-D. MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Brak powikłań, niezależnie od (niekiedy) niewielkiego krwawienia i/albo krwiaka w miejscu wkłucia igły po pobraniu krwi do badania