Definicja BIOPSJA SZPIKU

Co oznacza BIOPSJA SZPIKU Badanie nazywane jest także: NAKŁUCIE SZPIKU TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na pobraniu miazgi krwiotwórczej z jamy szpikowej kości przy użyciu specjalnej igły ze strzykawką. Pobraną miazgę krwiotwórczą rozprowadza się na szkiełkach mikroskopowych (wykonuje się tak zwany rozmazy), w dalszym ciągu barwi się szczególnymi barwnikami i ogląda się pod mikroskopem świetlnym. Osoba oglądająca preparat mikroskopowy szpiku kostnego zwraca uwagę na liczbę i typy poszczególnych komórek, ustalając udział procentowy ustalonych rodzajów komórek szpiku (tak zwany mielogram). Mielogram jest fundamentalnym rezultatem biopsji szpiku kostnego. W trakcie oceny mikroskopowej badający poszukuje ewentualnych komórek nietypowych dla szpiku - pochodzących spoza układu krwiotwórczego, na przykład komórek nowotworowych. Ocena wyglądu poszczególnych komórek, a również ich struktur wewnątrzkomórkowych nosi nazwę badania cytomorfologicznego. Jeśli ocena ta jest niewystarczająca do określenia rozpoznania, wykonuje się badania bardziej specyficzne: cytochemiczne (wykrywanie obecności specyficznych związków chemicznych w komórkach); cytogenetyczne (zobacz dodatkowo: "Badanie cytogenetyczne"); immunologiczne (wykazanie przy użyciu przeciwciał obecności na badanych komórkach miejsc specyficznie wiążących nie wszystkie biologicznie czynne związki chemiczne - tak zwany receptorów). Powyższe specyficzne badania pozwalają na dokładniejsze ustalenie typu komórki, stopnia jej dojrzałości i informują o zaburzeniach w przemianach metabolicznych komórki, charakterystycznych dla określonej jednostki chorobowej. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie to umożliwia ostateczne rozpoznanie nie wszystkich chorób krwi (szczególnie o charakterze rozrostowym). Biopsja szpiku pozwala niejednokrotnie zweryfikować rozpoznanie dolegliwości krwi dokonane opierając się na innych badań na przykład badania krwi obwodowej (krwi pobranej z naczynia krwionośnego). Ponadto rezultaty badania umożliwiają ocenę przebiegu leczenia schorzeń narządu krwiotwórczego (szpiku kostnego) i umożliwiają obserwowanie postępu zmian chorobowych. Dlatego także badanie tj. niekiedy okresowo powtarzane u tego samego pacjenta. WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Biopsja szpiku jest realizowana wtedy, kiedy badaniem krwi obwodowej albo innymi badaniami nie można ustalić właściwej jednostki chorobowej - przeważnie to są dolegliwości rozrostowe krwi. Kontrola przebiegu dolegliwości układu krwiotwórczego. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badanie krwi obwodowej, jest to pobranej z naczynia krwionośnego (morfologia, badanie układu krzepnięcia). SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Nie ma szczególnych zaleceń dla dorosłych. W razie badania małych dzieci zaleca się przed badaniem podanie środków uspokajających wg zalecenia lekarza. Ponadto dzieci z racji na sposobność wykonania biopsji w znieczuleniu ogólnym powinny być na czczo. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego OPIS BADANIA Pacjent układa się w pozycji - zależnie od miejsca, z którego będzie pobierany szpik kostny - na wznak albo na brzuchu. U osób dorosłych miejscem, z którego przeważnie pobiera się szpik jest grzebień talerza kości biodrowej (ryc. 16-4) albo mostek, a u dzieci wykonuje się biopsję także kości piszczelowej i trzonów kręgów lędźwiowych. Ryc.16-4 Pobieranie szpiku z talerza kości biodrowej (kolca biodrowego tylnego górnego) Badający odkaża skórę okolicy wykonywania nakłucia spirytusem i jodyną. W dalszym ciągu, precyzyjnie w miejscu, gdzie będzie przeprowadzona biopsja szpiku, nakłuwa cienką igłą (zazwyczaj kilka razy) tkankę podskórną i okostną (silnie unerwioną czuciowo błonę pokrywającą kość), podając ze strzykawki środek do znieczulenia miejscowego (na przykład lignokainę). W czasie znieczulania okostnej pacjent może odczuwać niewielki ból. Po kilku minutach (czas potrzebny do znieczulenia tkanki podskórnej i okostnej) badający wprowadza do jamy szpikowej szczególną igłę biopsyjną, która posiada ogranicznik chroniący przed zbyt głębokim wprowadzeniem igły do jamy szpikowej. Po upewnieniu się, iż koniec igły biopsyjnej znajduje się w jamie szpikowej wyjmuje z niej zatyczkę (obiekt ten zamykał światło igły w trakcie ruchu nakłuwania) i dołącza strzykawkę. Przez cofnięcie tłoka strzykawki wytwarza się w niej podciśnienie i miazga krwiotwórcza przedostaje się do jej wnętrza. Okres zasysania (aspiracji) miazgi jest bolący, ale trwa bardzo krótko. Ból ten pacjent może znacząco zmniejszyć przez głębokie oddychanie. Po pobraniu miazgi krwiotwórczej (ok. 0,5 ml) do strzykawki, badający odłącza ją od igły punkcyjnej, a jej ujście zamyka ponownie zatyczką, po czym zdecydowanym ruchem usuwa igłę z ciała pacjenta. W miejscu wprowadzenia igły pacjentowi nakłada się opatrunek uciskowy. Jeżeli istnieje konieczność, zakłada się szew chirurgiczny w miejscu wprowadzenia igły. U małych dzieci istnieje konieczność wykonania biopsji szpiku kostnego w znieczuleniu ogólnym. Po zaaspirowaniu miazgi krwiotwórczej (ok. 0,5 ml) przenosi się ją do przygotowanego specjalnego szklanego naczynia. W dalszym ciągu na odtłuszczone szkiełko fundamentalne badający nakłada niewielką liczba uzyskanej miazgi szpikowej i rozprowadza ją cienką warstwą po prawie całej powierzchni szkiełka, sporządzając tak zwany rozmazy. Po wysuszeniu i odpowiednim wybarwieniu rozmazy są poddawane ocenie pod mikroskopem. Niekiedy, badanie cytomorfologiczne jest uzupełniane o dalsze badania z zastosowaniem na przykład przeciwciał, bądź także realizowane są specyficzne reakcje chemiczne. Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu. Badanie trwa zazwyczaj do kilkunastu min. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). W okresie badania Wszelakie nagłe choroby (na przykład ból). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma szczególnych zaleceń. MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Krwawienie albo krwiak w miejscu wkłucia igły. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane jest u pacjentów w każdym wieku, a również u kobiet ciężarnych