Definicja KOLONOSKOPIA

Co oznacza KOLONOSKOPIA Badanie nazywane jest także: KOLOSKOPIA Zależnie od zakresu wziernikowania dolnego odcinka przewodu pokarmowego i wykorzystania sprzętu odznacza się następujące badania endoskopowe: Anoskopia - wziernikowanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy, Rektoskopia - wziernikowanie odbytnicy, Rektoromanoskopia - to rektoskopia rozszerzona o badanie końcowego odcinka esicy, Sigmoidoskopia - wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego z esicą włącznie, Kolonoskopia - wziernikowanie całego jelita grubego. TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na wprowadzeniu poprzez odbyt specjalnego wziernika i obejrzeniu całego jelita grubego. Do tego celu służy giętki instrument zwany kolonoskopem, który jest zbudowany podobnie jak fiberoskop do diagnostyki górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jego długość sięga od 130 do 200 cm. Fundamentalnym elementem budowy kolonoskopu jest włókno szklane. Kilkadziesiąt tys. włókien szklanych o średnicy 15 - 20 mm tworzy światłowód. Jedna wiązka włókien szklanych przewodzi światło z zasilacza poprzez całą długość instrumentu do wnętrza jelita grubego. Z kolei drugą wiązką - adekwatnie uporządkowaną, zwaną obrazowodem - obraz z wnętrza jelita jest doprowadzany przez okular do oka badającego lekarza. Aktualnie tak zwany tory wizyjne umożliwiają przedstawienie obrazu z wnętrza przewodu pokarmowego w powiększeniu na kolorowym monitorze. Obiektyw wziernika kolonoskopu znajdującego się w jelicie jest skierowany wzdłuż osi długiej instrumentu (tak zwany optyka wprostna albo osiowa). W rękojeści kolonoskopu mieszczą się pokrętła pozwalające na zdalne poruszanie przeciwległą końcówką instrumentu we wszystkich kierunkach. By umożliwić precyzyjną obserwację jelita grubego, trzeba czasami rozciągnąć jego ściany niewielką ilością wpompowanego powietrza. Odpowiednie kanały kolonoskopu prócz pompowania powietrza umożliwiają również zmywanie obiektywu, odsysanie płynnej treści z jelita i wprowadzenie dodatkowego oprzyrządowania. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie ma na celu ocenę morfologiczną powierzchni błony śluzowej jelita grubego. Przy zastosowaniu dodatkowych instrumentów istnieje sposobność pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego i wykonania zabiegów endoskopowych (polipektomii [wycięcia polipów], tamowania krwotoków i innych). Wykonanie tych zabiegów regularnie umożliwia pacjentowi uniknięcie operacji chirurgicznej i w wyniku skrócenie jego pobytu w szpitalu. WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Niewyjaśnione krwawienie z odbytu w okresie rektoskopii (samo stwierdzenie u chorych żylaków odbytu nie zwalnia lekarza z szukania innych przyczyn). Zastrzeżenia albo podejrzenie tak zwany zmian organicznych w badaniu kontrastowym jelita grubego. Brak zmian w badaniu radiologicznym jelita grubego, przy utrzymywaniu się takich objawów jak bóle i parcie na stolec i biegunka. Kontrola po leczeniu operacyjnym jelita grubego, polipektomii kolonoskopowej, ocena wyników leczenia farmakologicznego. Stany uznane za przednowotworowe Wskazania do zabiegu endoskopowego (usunięcia polipa, ciała obcego, tamowania krwawienia). Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badanie per rectum. SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Poprzez 3 doby przed zabiegiem należy użytkować dietę płynną, bezresztkową (herbata z cukrem, soki i galaretki owocowe, buliony). Wieczorem przed badaniem pacjent powinien wypić 25 ml oleju rycynowego albo płynnej parafiny. Poprzez 3-4 godziny przed badaniem wykonuje się głęboki wlew czyszczący (lewatywę) z 1 litra letniej wody, najlepiej o temp. 25-30° C. Ryc.2-14 Ułożenie ciała pacjenta w trakcie wlewu czyszczącego (lewatywy) Poprzez 3 doby przed zabiegiem należy użytkować dietę płynną, bezresztkową (herbata z cukrem, soki i galaretki owocowe, buliony). Wieczorem przed badaniem pacjent powinien wypić 25 ml oleju rycynowego albo płynnej parafiny. Poprzez 3-4 godziny przed badaniem wykonuje się głęboki wlew czyszczący (lewatywę) z 1 litra letniej wody, najlepiej o temp. 25-30° C. Lewatywę wykonuje się regularnie przy użyciu innej osoby, lecz możliwe jest wykonanie tej czynności poprzez samego pacjenta. W tym celu należy ułożyć się na lewym boku, podkładając wałek pod pośladki. Przedtem wygotowaną kankę łączy się gumową rurką z irygatorem. Po wypełnieniu wszystkich wymienionych wyżej czynności przygotowawczych, wodą albo roztworem zaleconym poprzez lekarza zakręca się zacisk kanki, którą w dalszym ciągu się wazelinuje albo pokrywa innym środkiem "poślizgowym" na przykład żelem. Po rozchyleniu pośladków i wprowadzeniu kanki na głębokość do 10 cm do odbytnicy, unosi się wysoko irygator - tak jak pozwala na to długość gumowej rurki (Ryc. 2-14). Wtedy należy zwolnić zacisk kanki. Po spłynięciu wody usuwa się kankę z odbytnicy. W dalszym ciągu należy obrócić się na prawy bok i po kilku albo kilkunastu minutach następuje wypróżnienie. Z chwilą wystąpienia parcia usuwa się spod pośladków wsunięty przedtem wałek. Wlewy czyszczące (lewatywy) powtarza się tyle razy, aż wydalona woda jest "czysta". Możliwe są także inne metody przygotowania do badania, które mogą być zalecone pacjentowi poprzez lekarza: 24 godzinny Poprzez 24 godziny przed badaniem pacjent przyjmuje wyłącznie płyny. Rano i wieczorem dzień przed badaniem pacjent przyjmuje doustnie 125 ml 25% roztworu siarczanu magnezu. Rano w dniu badania wykonuje się wlewy czyszczące w ułożeniu na lewym boku. W okresie wlewu należy obracać się na brzuch, by płyn dotarł do prawej okrężnicy i kątnicy. Kilkunastogodzinny W tym czasie pacjent przyjmuje wyłącznie płyny. Moment przygotowania zaczyna się wypiciem ok. 200 ml (albo więcej) 70% mannitolu (sorbitolu). W razie niedostatecznego efektu czyszczącego (gdy treść z odbytnicy zawiera masy kałowe) wykonuje się lewatywy do czasu aż wydalana treść jest "czysta". Uwaga! Przy wszystkich sposobach przygotowania do badania, gdzie stosuje się doustne środki przeczyszczające, istotne jest wypicie odpowiedniej ilości płynów, by nie doszło do ich deficytu w ustroju. Należy o tym pamiętać szczególnie u osób w starszym wieku, u których może zaniknąć fizjologiczny odruch pragnienia, będący dobrym sygnałem potrzeby uzupełnienia płynu w ustroju. Zobacz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Wskazane jest także podanie środka uspokajającego. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego. OPIS BADANIA Ryc.2-15 Pierwszym etapem jest podanie dożylnie albo domięśniowo środków uspokajających w połączeniu z środkiem przeciwbólowym. Tuż przed badaniem pacjent rozbiera się (od pasa w dół) i w dalszym ciągu układa się w pozycji leżącej na plecach albo lewym boku. W dalszym ciągu badający wsuwa do odbytnicy pacjenta końcówkę kolonoskopu uprzednio zwilżoną żelem i etapowo przesuwa ją wzdłuż jelita grubego (Ryc.2-15). Badający kontroluje przez wziernik ruch kolonoskopu w jelicie. Zdarza się, iż w okresie badania pacjent jest kilkakrotnie proszony o zmianę ułożenia ciała. Badanie zazwyczaj bywa mniej albo bardziej bolące wskutek naciągania krezki jelita przy pokonywaniu oporów w trakcie przesuwania wziernika. W okresie badania pacjent nie powinien wstrzymywać gazów. Zobacz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu. CZAS Badanie trwa do kilkudziesięciu min. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Nasilenie objawów dolegliwości niedokrwiennej serca. Nadciśnienie tętnicze. Tętniak aorty. Duszność w spoczynku. Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Ciąża. Krwawienie miesiączkowe, jeżeli występuje w danej chwili. Uczulenie na leki. Jaskra. Dolegliwości psychiczne. W okresie badania Wszelakie nagłe choroby (ból brzucha, klatki piersiowej, duszność, nudności). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie należy wstrzymywać gazów. Wiąże się to z szybszym ustąpieniem wzdęcia brzucha i choroby bólowych. Zobacz dodatkowo "bez zarzutu zachowywać się po znieczuleniu?" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Występują bardzo rzadko (krwawienie i to zazwyczaj niewielkie, nie wymagające leczenia; wyjątkowo przebicie jelita). Zobacz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane u pacjentów w każdym wieku. Może być realizowane u kobiet ciężarnych, lecz należy unikać wykonywania badania w II i III trymestrze ciąży