Definicja BADANIE HISTOPATOLOGICZNE

Co oznacza BADANIE HISTOPATOLOGICZNE Nazwa zwyczajowa: Badanie mikroskopowe, histpat TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie histopatologiczne to jest badanie mikroskopowe materiału cytologicznego (komórkowego) albo histologicznego (tkankowego). W badaniu tym można wyróżnić dwa fazy. Pierwszy to pobranie materiału wieloma sposobami. Drugi faza to laboratoryjne techniki przygotowania oceny pobranego materiału. Techniki pobierania materiału Zależnie od metody pobierania materiału do badania histopatologicznego odznacza się kilka technik: Cytologia złuszczeniowa To jest sposób histopatologiczna opierająca się na fizjologicznych właściwościach złuszczania komórek nabłonkowych. Materiał do badania pobiera się tępymi albo tępo-ostrymi narzędziami z powierzchni ciała, otworów naturalnych, jam ciała. Bada się zeskrobiny, wydzieliny, popłuczyny albo materiał uzyskany w rezultacie bezpośredniego przytknięcia (odciśnięcia) szkiełka podstawowego do powierzchni na przykład owrzodziałych guzów (otrzymuje się tak zwany preparaty przytykowe). Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, punkcja) BAC nazywa się metodę pobierania materiału komórkowego (cytologicznego) przez nakłucie guza cienką igłą. Dzięki zmniejszonej łączności, która cechuje utkanie tkankowe większości nowotworów, bez trudu aspiruje się (zasysa) do światła igły komórki z litych guzów rozrastających się w głębi tkanek. Biopsję cienkoigłową stosuje się do określenia rozpoznania wyczuwalnych i niewyczuwalnych guzów. W razie guzów niewyczuwalnych biopsję wykonuje się pod kontrolą badań topograficznych (obrazowych) na przykład tomografii komputerowej (TK), mammografii, scyntygrafii, ultrasonografii (USG). To jest tak zwany biopsja celowana (albo odmiennie: selektywna, wybiórcza). Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja) To jest jedna z technik punkcyjnych, której celem jest uzyskanie materiału tkankowego (histologicznego) z guza. Do tego celu stosuje się sporo typów igieł biopsyjnych o średnicy ponad 1,2 mm, nie wszystkie zaopatrzone są w przyrządy (strzykawka automatyczna) pozwalające na wykonanie nakłucia przy użyciu jednej ręki. To jest zabieg bolący. Oligobiopsja jest realizowana zwykle po uprzedniej biopsji cienkoigłowej, o ile następna biopsja cienkoigłowa nie daje pewności uzyskania wystarczającej informacji diagnostycznej (w szczególności w mięsakach kości i tkanek miękkich). Ponadto oligobiopsja jest realizowana w celu pobrania materiału tkankowego także do innych badań niż badanie histopatologiczne. Biopsja wiertarkowa Jest odmianą biopsji gruboigłowej, gdzie zamiast igły stosuje się trepany, które wprowadza się w błyskawiczny ruch obrotowy dzięki silnika elektrycznego. Materiał uzyskany tym metodą jest większy niż w biopsji gruboigłowej i ma kształt walca. Struktura tkanek jest zachowana, co ułatwia rozpoznanie. Biopsja otwarta To jest sposób pobierania masy guzowej nożem chirurgicznym albo innym narzędziem. Materiał można pobrać w dwojaki sposób, przez pobranie wycinka z guza - biopsja wycinkowa, albo wycięcie całego guza - biopsja wycięciowa. Biopsja śródoperacyjna (badanie doraźne, intra) To jest sposób pobierania materiału tkankowego do badań w czasie zabiegu operacyjnego. Zazwyczaj z pobranych tkanek wykonuje się preparaty mrożone. Dlatego jeszcze w okresie zabiegu można błyskawicznie uzyskać ocenę histopatologiczną badanych fragmentów tkanki, co może istotnie wpłynąć na dalsze postępowanie chirurgiczne. Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej To jest typ zabiegu operacyjnego polegającego na otwarciu jamy brzusznej. W czasie zabiegu ogląda się i ocenia ewentualne zmiany w jamie brzusznej i ewentualnie pobiera się z wybranych miejsc materiał do badania histopatologicznego. Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej nazywane jest także "zwiadowczą laparotomią". Laboratoryjne techniki przygotowania pobranego materiału Materiał (komórkowy albo tkankowy) pobrany w czasie badania diagnostycznego albo zabiegu operacyjnego, po odpowiednim przygotowaniu, można oglądać w formie preparatów barwnych, mrożonych albo rozmazów. Zarówno przygotowanie, jak i ocena preparatów jest dokonywana poprzez histopatologa. Preparaty barwione Preparaty barwione (realizowane w tak zwany trybie zwykłym) - tą techniką uzyskuje się idealną jakość preparatu histopatologicznego. Odbywa się to kosztem czasu potrzebnego do przygotowania preparatów - kilka dni. Jednak tak opracowany preparat histopatologiczny pozwala na łatwiejsze i dokładniejsze odróżnienie poszczególnych elemetów komórkowych czy tkankowych. Niekiedy, dla uzyskania dodatkowych informacji, pobrany materiał do badania poddaje się dodatkowym technikom laboratoryjnym na przykład immunohistochemicznej. Może to wydłużać czas przygotowania preparatu. Preparaty mrożone Preparaty mrożone (realizowane w tak zwany trybie doraźnym, intra, badanie śródoperacyjne) - przygotowanie preparatów tkankowych w ten sposób, pozwala na postawienie diagnozy pośrodku kilku min. od chwili pobrania materiału. Dzieje się to jednak kosztem jakości preparatu, którego ocena jest trudniejsza aniżeli preparatu barwionego. Stąd, w razie takich nowotworów jak chłoniak, czerniak, mięsak, trudnych do oceny śródoperacyjnej (w trakcie zabiegu operacyjnego), jak i w każdym innym wątpliwym przypadku, ostateczną odpowiedź co do charakteru guza otrzymuje się po wykonaniu badań w tak zwany trybie zwykłym. Rozmaz Materiałem tu jest wydzielina, płyn albo aspirat uzyskany z biopsji cienkoigłowej. Materiał cytologiczny rozmazuje się bezpośrednio na szkiełku fundamentalnym, które zanurza się w utrwalaczu, w dalszym ciągu barwi i ogląda pod mikroskopem. Podobnie jak badanie mrożonych skrawków, rozmaz można ocenić już po kilku minutach. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Wstępem do każdego postępowania leczniczego jest zgromadzenie, dzięki dostępnych metod diagnostycznych, możliwie jak największej ilości informacji o chorobie nowotworowej. Specjalne znaczenie, istotne dla wyboru sposoby leczeniczej, rozległości zabiegu operacyjnego i rokowania, ma określenie typu histologicznego nowotworu i stopnia jego złośliwości. W nie wszystkich sytuacjach wystarcza tylko stwierdzenie obecności komórek nowotworowych (bez ustalenia typu) dla podjęcia dalszych decyzji terapeutycznych. Współczesne zasady onkologii zabraniają podejmowania decyzji terapeutycznych bez rozpoznania histopatologicznego. Doktor musi zatem dążyć do określenia rozpoznania histopatologicznego. Do tego celu używa jednej albo kilku metod diagnostycznych. Na wybór rodzaju badania zasadniczy wpływ mają takie impulsy jak: podejrzewany typ nowotworu, rodzaj nakłuwanej tkanki, osiągalność guza, użycie miejscowego albo ogólnego znieczulenia, sposób operacyjna w razie stwierdzenia nowotworu. Cytologia złuszczeniowa Badanie cytologiczne, zależnie od miejsca pobrania może spełniać dwa zasadnicze cele: służyć ocenie cytoonkologicznej i cytohormonalnej jest to wykazać nowotwory, bądź także zaburzenia hormonalne opierając się na wyglądu badanych komórek. Cytodiagnostyka użytkowana jest przeważnie w diagnostyce zmian chorobowych szyjki macicy, układu oddechowego, płynu z jam ciała (jamy otrzewnowej, jamy opłucnowej). Sposób ta jest szczególnie pomocna w wykrywaniu wczesnego raka szyjki macicy i umożliwia rozpoznanie przedklinicznych etapów powstawania nowotworu (karcinogenezy). W raku trzonu macicy badanie to ma mniejszą wartość. W rozpoznawaniu raka przewodu pokarmowego, sutka, nerek i gruczołu krokowego badanie cytologiczne wydzielin, zeskrobin albo popłuczyn ma wartość ograniczoną albo wątpliwą. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, punkcja) Zaletą tej sposoby jest sposobność uzyskania materiału do oceny cytologicznej z guzów położonych głęboko pośród tkanek, w sposób niewiele inwazyjny, nie wymagający znieczulenia ogólnego i bez konieczności pobierania wycinka. BAC stosuje się w większości zmian nowotworowych stwierdzanych badaniem palpacyjnym, radiologicznym, ultrasonograficznym i scyntygraficznym, z wyjątkiem umiejscowienia. Jest szczególnie przydatne w diagnostyce raka sutka, gruczołu krokowego, schorzeń układu krwiotwórczego (biopsja szpiku) i przerzutów do węzłów chłonnych. Badanie tj. użytkowane także w diagnostyce raków ślinianek, tarczycy, płuc, wątroby. Bardzo regularnie badaniami topograficznymi kontroluje się nakłucia biopsyjne guzów. Pomimo tej kontroli, badający może nie trafić igłą biopsyjną w guz, w szczególności jeżeli jest on mały. Stąd tylko pozytywny rezultat badania biopsyjnego (rozpoznanie nowotworu, może mieć wartość diagnostyczną. Zgodność biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej z rozpoznaniem ostatecznym waha się od 80% do 95% dla wyczuwalnych guzów sutka, tarczycy, płuc czy kości. W razie niewyczuwalnych guzów i stosowania biopsji celowanej zgodność ta, waha się od 60% do 70%, na przykład w razie trzustki i węzłów chłonnych jamy brzusznej. Z kolei w guzach wątroby zgodność ta waha się od 80% do 90%. Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja) Oligobiopsja powinna być realizowana jedynie po uprzedniej biopsji cienkoigłowej, o ile następna biopsja cienkoigłowa nie daje wystarczającej informacji diagnostycznej (w szczególności w mięsakach kości i tkanek miękkich). Wskazana jest w razie wyczuwalnych guzów sutka, kości, wątroby, tkanek miękkich, węzłów chłonnych, płuc i prostaty. Może być również stosowana w trakcie zabiegu operacyjnego do diagnostyki guzów trzustki. Z uwagi na to, iż czułość diagnostyczna oligobiopsji wynosi 80-90%, ważne jest tylko potwierdzenie wstępnego rozpoznania zmiany złośliwej; rozpoznanie zmiany łagodnej w rezultacie biopsji gruboigłowej nakazuje dalsze badania. Biopsja wiertarkowa Ten rodzaj biopsji gruboigłowej jest realizowany rzadko. Biopsję wiertarkową stosuje się wówczas, jeżeli dla oceny histopatologicznej niezbędne jest uzyskanie większego fragmentu tkanki aniżeli przy zastosowaniu igły. Materiał do badań tą techniką pobiera się z kości. Biopsja otwarta Celem tego badania jest uzyskanie odpowiedniej wielkości materiału do postawienia pełnej diagnozy histopatologicznej albo w celu przesłania materiału na badania immunologiczne czy genetyczne. Biopsja otwarta niesie jednak z sobą wiele większe ryzyko zanieczyszczenia rany komórkami nowotworowymi niż biopsja igłowa. Biopsja otwarta powinna być wykonana tylko w specyficznych okolicznościach, ustalonych poprzez chiruga. Odznacza się dwa rodzaje biopsji otwartej: - Biopsję wycinkową wykonuje się tylko wtedy, gdy nie ma możliwości wykonania biopsji igłowej. Ten typ zabiegów diagnostycznych przeprowadza się w razie sporych guzów kości i tkanek miękkich (mięśni, tkanki tłuszczowej, tkanki łącznej) w celu odróżnienia zmiany łagodnej od złośliwej. Biopsji wycinkowej nie należy wykonywać w razie podejrzenia czerniaka złośliwego skóry. - Biopsję wycięciową wykonuje się zwykle w razie małych guzów, gdy usuwanie ich nie skutkuje defektu kosmetycznego ani funkcjonalnego. Wskazaniem do wykonania tego typu zabiegu są zmiany sugerujące istnienie czerniaka złośliwego, zwiększone węzły chłonne w przebiegu procesu nowotworowego i zmiany guzowate w sutku wymagające weryfikacji histopatologicznej. Biopsja śródoperacyjna (badanie doraźne, intra) Celem tego badania jest skrócenie czasu pomiędzy usunięciem guza a wykonaniem radykalnego zabiegu. Dwuetapowa operacja powiększa sposobność rozsiewu przerzutów. Wskazaniem do wykonania badania śródoperacyjnego przeważnie jest konieczność uzyskania rozpoznania histopatologicznego, w szczególności w sytuacjach budzących niepewność, kiedy należy potwierdzić rozpoznanie uzyskane przedtem drogą biopsji igłowej albo biopsji otwartej. Ponadto, biopsję śródoperacyjną wykonuje się dla oceny czystości onkologicznej wyciętych marginesów tkankowych i oceny zaawansowania dolegliwości nowotworowej (chirurg musi być pewien, iż w linii cięcia w trakcie usuwania guza nie ma komórek nowotworowych). Pomaga to w planowaniu albo określaniu rozległości leczenia w czasie zabiegu operacyjnego. Biopsję śródoperacyjną wykonuje się także celem pozyskania materiału do innych badań. Kilka rodzajów nowotworów takich jak: chłoniaki, mięsaki i czerniaki są trudne do oceny w czasie badania śródoperacyjnego, a więc z mrożonych fragmentów tkanki (skrawków). W dodatku z mrożonych skrawków trudno jest odróżnić bardzo nisko zróżnicowany nowotwór od guza łagodnego. Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej Celem tego zabiegu diagnostycznego jest ocena zmian w jamie brzusznej z ewentualnym pobraniem materiału do badania histopatologicznego i occena stopnia zaawansowania dolegliwości nowotworowej. WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Określenie rozpoznania histopatologicznego. Ocena zaawansowania klinicznego. Uzyskanie materiału do innych badań (obecność receptorów na przykład estrogenowych w guzach piersi, chemiowrażliwość). Badania przesiewowe. Ocena czystości onkologicznej wyciętych marginesów tkankowych. Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badania poprzedzające uwarunkowane są rodzajem schorzenia zaawansowaniem dolegliwości nowotworowej i lokalizacją guza. SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej wymaga typowego przygotowania jak do zabiegu operacyjnego. Pozostałe badania nie wymagają specjalnego przygotowania. Zobacz "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego OPIS BADANIA Cytologia złuszczeniowa Materiał komórkowy złuszcza się dzięki szpatułek, tupferów i szczotek cytologicznych (stosowanych w trakcie badań endoskopowych) lub odbija się na szkiełkach fundamentalnych z powierzchni owrzodziałych guzów ryc. 11-4 i 11-5). Zobacz dodatkowo: "Badanie cytologiczne w ginekologii" w rozdziale "Badania w chorobach układu rozrodczego". Ryc.11-4 Techniki uzyskiwania materiału cytologicznego - pobranie aspiratu z jamy macicy Ryc.11-5 Techniki uzyskiwania materiału cytologicznego - pobranie wymazu z szyjki macicy Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, punkcja) W czasie badania pacjent siedzi albo leży. Badający odkaża skórę badanego w miejscu wybranym do biopsji. Czasami stosuje znieczulenie miejscowe roztworem 1% lignocainy w aerozolu. Igły stosowane do biopsji różnią się bardzo typem, długością i średnicą. Zwykle używa się igieł o średnicy 0,6-0,8 mm. W razie, gdy guz jest wyczuwalny, badający ujmuje go dwoma palcami, a drugą ręką wykonuje biopsję (ryc. 11-6). Ryc.11-6 Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) Po przekłuciu skóry i dotarciu igłą do zmiany, badający porusza igłą naprzód i do tyłu, aspirując do strzykawki materiał komórkowy guza, każdym wspólnie zmieniając kierunek wkłucia igły. Materiał aspiruje strzykawką o pojemności 10-20 cm3. Przed usunięciem igły z guza badający zaprzestaje zasysania materiału komórkowego, by po odłączeniu igły od strzykawki uniknąć wszczepienia komórek nowotworowych w kanał biopsyjny. Po usunięciu igły zakłada badanemu w miejscu wkłucia jałowy opatrunek, który poprzez kilka min. uciska palcem. W dalszym ciągu badający uzyskany materiał do badań cytologicznych wydmuchuje strzykawką z igły na szkiełko fundamentalne, zanurza je w płynie utrwalającym, barwi i ogląda. W razie torbieli do badania przesyła się w strzykawce płyn, który się odwirowuje i z osadu wykonuje rozmazy. W przypadu kiedy nakłuwa się guz niewyczuwalny palpacyjnie, położony głęboko pomiędzy innymi ("zdrowymi") tkankami, nakłucie igłą biopsyjną przeprowadza się pod kontrolą obrazu uzyskiwanego z tomografii komputerowej (TK), ultrasonografii (USG) albo scyntygrafii. Biosja gruboigłowa (oligobiopsja) Pacjent przyjmuje pozycję siedzącą albo leżącą - zależnie od miejsca wybranego do biopsji. Po odkażeniu skóry na przykład jodyną badający, podaje środek znieczulający miejscowo (1% roztwór lignokainy z adrenaliną w relacji 1:200000), ostrzykując skórę, zmianę chorobową i otaczające tkanki. W dalszym ciągu badający wykonuje pacjentowi niewielkie nacięcie na skórze (w miejscu umożliwiającym wycięcie blizny w okresie ostatecznej operacji) nad guzem. Ryc.11-7 Poszczególne fazy wykonywania biopsji gruboigłowej (oligobiopsji): doprowadzenia igły do powierzchni guza (A); wbicie grota (B); zsunięcie osłony (mandryna) (C) Przez nacięcie wprowadza grubą igłę biopsyjną, aż do napotkania oporu, jaki stawia guz (ryc. 11-7). W pełni automatyczne igły biopsyjne są w tym momencie ,,odpalane", w rezultacie czego zostaje pobrany "walec" tkankowy. Gdy badający używa samych igieł biopsyjnych, otwartą igłę wprowadza do guza, a w dalszym ciągu zsuwa osłonę igły, wycinając fragment tkanki do badania. W dalszym ciągu materiał tkankowy zostaje utrwalony w formalinie. Po wykonanym zabiegu zakładany jest jałowy opatrunek, a miejsce pobrania silnie uciskane palcem poprzez kilka min.. Ryc.11-8 Biopsja wiertarkowa Biopsja wiertarkowa W trakcie biopsji wiertarkowej badający wykonuje podobne czynności jak w biopsji gruboigłowej z tą różnicą, iż zamiast igły stosuje trepany (różnej długości i przekroju), które wprowadza w błyskawiczny ruch obrotowy dzięki silnika elektrycznego (ryc. 11-8). Biopsja otwarta Pacjent przyjmuje pozycję zależnie od lokalizacji guza. Po wykonaniu znieczulenia - zwykle miejscowego, chirurg dokonuje nacięcia tkanek. Linia cięcia jest wykonana tak, by była łatwa do usunięcia w trakcie ewentualnego zabiegu leczniczego. Szwy zdejmuje się po 7-10 dniach. Biopsja wycinkowa bazuje na pobraniu tylko niewielkiego fragmentu tkanki z dużej, regularnie owrzodziałej masy guza (ryc. 11-9). Badający wykonuje pacjentowi cięcie, które powinno być tak zlokalizowane, by obejmowało fragment guza i fragment tkanki zdrowej. Istnieje sporo odmian biopsji wycinkowej, poczynając od małych wycinków ze skóry, przez biopsje endoskopowe (wycinki pobierane różnego typu kleszczykami) aż do zabiegu operacyjnego. Ryc.11-9 Biopsja wycinkowa Biopsja wycięciowa bazuje na usunięciu guza w całości z niewielkim marginesem otaczających tkanek zdrowych (Ryc.11-10). Ryc.11-10 Biopsja wycięciowa Biopsja śródoperacyjna (badanie doraźne, intra) Materiał do badania pobiera się - zależnie od potrzeb - z masy guza, linii cięcia chirurgicznego albo innych wybranych miejsc. W dalszym ciągu, pobrany materiał tkankowy jest błyskawicznie mrożony w tak zwany kriostacie albo w dwutlenku węgla (suchym lodzie) i cięty mikrotomem na cieniutkie plasterki (skrawki). Jedynie w ten sposób opracowany, nie zabarwiony preparat, jest oglądany pod mikroskopem. Niekiedy, na skutek złej jakości preparatu histologicznego uzyskanego szybką techniką zamrażania, trudno jest postawić dokładną diagnozę. Dotyczy to na przykład odróżnienia bardzo nisko zróżnicowanych nowotworów złośliwych od guzów delikatnych. W każdym wątpliwym przypadku rezultat badania odracza się o kilka dni do czasu uzyskania wybarwionych preparatów. Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej Badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, w uwarunkowaniach sali operacyjnej. Chirurg nacina następne warstwy powłok brzusznych. Po otwarciu jamy brzusznej, ocenia wzrokowo i palpacyjnie znajdujące się w niej narządy. Uzyskane na tej podstawie wstępne wiadomości o zaawansowaniu dolegliwości stają się fundamentem do podjęcia decyzji o przystąpieniu do zabiegu leczniczego (na przykład resekcji żołądka) albo pobrania wycinka tkanki do badania śródoperacyjnego w celu szczegółowej oceny zaawansowania dolegliwości nowotworowej, bądź uzyskania rozpoznania histopatologicznego. Zobacz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Opracownie materiału do badania cytologicznego albo histopatologicznego trwa od kilku- kilkudziesięciu godz. - dla preparatów cytologicznych (komórkowych), do kilku- kilkunastu dni - dla preparatów histologicznych (tkankowych). Zależy to od wielkości wycinków i metody utrwalania materiału i jego charakteru (kości dodatkowo odwapnia się poprzez 2-3 dni). W razie wykonania badania doraźnego - techniką tak zwany mrożonych skrawków - odpowiedź uzyskuje się po kilku - kilkunastu minutach. Rezultat badania przekazywany jest w formie opisu. CZAS Badanie (pobranie materiału komórkowego albo tkankowego) trwa od kilku do kilkunastu min. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Uczulenie na leki, zewnętrzne środki odkażające (na przykład jodynę). Uczulenie na leki, zewnętrzne środki odkażające (na przykład jodynę). W okresie badania Wszelakie doznania bólowe. Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Należy dbać o czystość rany, zmieniając codzienne opatrunek, w szczególności po biopsji wycinkowej, wycięciowej albo diagnostycznym otwarciu jamy brzusznej. Jeśli rana jest czysta, w 7-10 dobie po badaniu należy zgłosić się do lekarza celem zdjęcia szwów. Rezultat badania może być znany dopiero po kilkunastu dniach. Zobacz dodatkowo "bez zarzutu zachowywać się po znieczuleniu?" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Cytologia złuszczeniowa Brak praktycznie powikłań. Ewentualne powikłania zależą od techniki pobierania materiału cytologicznego. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, punkcja) Najczęstszymi powikłaniami jest krwiak i zakażenie rany. Bardzo rzadko występują: po biopsji płuca - odma opłucnowa (zazwyczaj nie wymagająca interwencji chirurgicznej), po punkcji mózgu - zaburzenia neurologiczne. Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja), biopsja wiertarkowa, biopsja otwarta Powikłania jak w biopsji cienkoigłowej, jedynie częstość ich występowania może być większa. Biopsja śródoperacyjna (badanie doraźne, intra) Powikłania zależą od rodzaju przeprowadzanego zabiegu chirurgicznego. Diagnostyczne otwarcie jamy brzusznej Badanie jest połączone z niewielkim ryzykiem powikłań (na przykład odmą podskórną, opłucnową, krwawieniem z miejsca wkłucia albo pobrania wycinków, żółciowym zapaleniem otrzewnej i innych). Zobacz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "sposoby anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "sposoby znieczulania". Jeżeli zajdzie taka potrzeba, badanie histopatologiczne może być okresowo powtarzane. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w momencie krwawienia miesięcznego. Badanie realizowane jest w każdym wieku, a również u kobiet ciężarnych (niekiedy, z uwagi na różnorodne miejsca i technikę pobierania materiału do badania histopatologicznego, wykonanie badania u kobiet ciężarnych musi być rozważone w pojedynkę)