Definicja BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO

Co oznacza BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie bazuje na pobraniu płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez wkłucie igły punkcyjnej do kanału kręgowego (przestrzeni podpajęczynówkowej). Pobrany płyn mózgowo-rdzeniowy poddawany jest ocenie pod względem właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych. Zmiany w składzie płynu mózgowo-rdzeniowego pozwalają rozpoznać nie wszystkie schorzenia ośrodkowego układu nerwowego i korzeni rdzeniowych. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego jest fundamentalnym badaniem dla rozpoznawania zapaleń OUN, bądź uzupełniającym przy podejrzeniu krwawień podpajęczynówkowych, chorób OUN przebiegających z rozpadem mieliny albo rozsiewem komórek nowotworowych. WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Zapalenie opon mózgu (bakteryjne, wirusowe, inne). Krwotok podpajęczynówkowy. Zapalenie rdzenia i korzeni rdzeniowych. Dolegliwości demielinizacyjne ośrodkowego układu nerwowego (na przykład stwardnienie rozsiane). Badanie jest realizowane na zlecenie lekarza BADANIA POPRZEDZAJĄCE Badanie dna oczu. Ocena układu krzepliwości krwi. SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na przeprowadzenie badania, zapoznając się przedtem z trybem badania i ewentualnymi następstwami. Przed nakłuciem podpotylicznym należy ogolić skórę okolicy potylicznej. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. OPIS BADANIA Przeważnie płyn mózgowo-rdzeniowy pobierany jest z nakłucia lędźwiowego. Pacjent leży na boku, z silnie wygiętym grzbietem, podkurczonymi kończynami dolnymi i zgiętym naprzód karkiem (Ryc.6- 5). Ryc.6-5 Ułożenia pacjęta w czasie nakłucia lędźwiowego (I-igła punkcyjna, M-manometr) W tym samym ułożeniu albo w pozycji siedzącej ze zgiętym naprzód karkiem pobiera się płyn mózgowo-rdzeniowy poprzez - rzadziej realizowane - nakłucie podpotyliczne. Region skóry w rejonie planowanego miejsca wkłucia odkażony jest spirytusem a w dalszym ciągu jodyną. Miejsce wyznaczone do wkłucia igły można znieczulić poprzez wstrzyknięcie środka znieczulającego (lignokainy). Jeżeli w czasie wykonywania nakłucia lędźwiowego pacjent odczuje gwałtowny, promieniujący do kończyny dolnej ból - powinien fakt ten zgłosić prowadzącemu badanie. Nieznaczne wycofanie igły punkcyjnej albo zmiana kąta wkłucia igły skutkuje ustąpienie choroby bólowych. Po wkłuciu igły punkcyjnej do przestrzeni płynowej badający sprawdza drożność kanału kręgowego i ocenia ciśnienie śródczaszkowe. Ciśnienie śródczaszkowe mierzy się przy użyciu manometru połączonego z igłą punkcyjną. Drożność kanału ocenia się także przy użyciu manometru. W czasie ucisku żył szyjnych albo okolicy wątroby - ciśnienie powinno gwałtownie wzrosnąć. Po przerwaniu ucisku ciśnienie gwałtownie spada. Po zakończeniu pomiarów pobiera się kilka albo kilkanaście mililitrów płynu mózgowo-rdzeniowego. Po usunięciu igły punkcyjnej na miejsce wkłucia zakłada się jałowy opatrunek. Rezultat przekazywany jest w formie wykazu wartości liczbowych badanych parametrów, niekiedy z krótkim opisem. CZAS Badanie trwa ok. 2 - 3 min. Wiadomości, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Ewentualne uczulenie na jod. Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). W okresie badania Wszelakie nagłe choroby (na przykład gwałtowny ból promieniujący do kończyny dolnej). Inne nagłe choroby (bóle głowy, zawroty). Bez zarzutu ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Poprzez ok. 1 godzinę po nakłuciu lędźwiowym pacjent powinien leżeć na brzuchu, a w dalszym ciągu może ułożyć się w pozycji na plecach. Nie wolno podnosić głowy! Reżim łóżkowy obowiązuje poprzez 24 godziny. W pierwszej i drugiej dobie po badaniu należy przyjmować powiększoną liczba płynów (ok. 2 - 3 litrów wody, herbaty albo soków). MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU U nie wszystkich pacjentów, którzy nie przestrzegają "reżimu łóżkowego" i nie wypili dostatecznej ilości płynów mogą wystąpić symptomy zespołu popunkcyjnego. Zespół ten występuje zazwyczaj w 3 - 4 dobie po nakłuciu. Pacjent odczuwa mocne bóle głowy i karku, zawroty głowy i nudności. Symptomy te wyraźnie nasilają się w pozycji stojącej albo siedzącej. Dla usunięcia tych objawów zaleca się "reżim łóżkowy" i wypijanie dużej ilości płynów. Po kilku dniach zespół popunkcyjny ustępuje bez śladu. Jeżeli istnieje taka potrzeba, badanie może być powtarzane wielokrotnie. Realizowane jest u pacjentów w każdym wieku, a również u kobiet ciężarnych